Jak chronić personel przed cytostatykami? Skuteczna ochrona personelu przed ekspozycją na cytostatyki

Jak chronić personel przed cytostatykami? Skuteczna ochrona personelu przed ekspozycją na cytostatyki

Dlaczego ochrona personelu przed cytostatykami jest kluczowa?

Cytostatyki to leki o wysokiej skuteczności w terapii nowotworowej, ale jednocześnie są to substancje silnie toksyczne, które mogą prowadzić do uszkodzeń komórek zdrowych. Ich działanie mutagenne, rakotwórcze i teratogenne czyni je szczególnie niebezpiecznymi dla personelu medycznego mającego z nimi styczność. Dlatego ochrona personelu przed cytostatykami to nie tylko obowiązek prawny pracodawcy, ale też warunek zapewnienia bezpiecznego środowiska pracy.

Ochrona personelu przed cytostatykami – obowiązki pracodawcy

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy oraz rozporządzeniem w sprawie czynników rakotwórczych i mutagennych w środowisku pracy, pracodawca ma obowiązek:

1. Przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego

Każde stanowisko pracy, na którym występuje kontakt z cytostatykami, musi mieć przygotowaną dokumentację oceny ryzyka zawodowego, uwzględniającą charakter zagrożenia i środki profilaktyczne.

2. Wykonywać pomiary stężeń substancji niebezpiecznych

W pomieszczeniach, gdzie przygotowuje się lub podaje cytostatyki, należy okresowo kontrolować stężenie niebezpiecznych substancji chemicznych w powietrzu.

3. Prowadzić rejestr prac narażających na kontakt z cytostatykami

Pracodawca ma obowiązek rejestrowania:

✅ osób wykonujących prace z cytostatykami,

✅ charakteru wykonywanych zadań,

✅ wyników pomiarów i badań środowiskowych.

Pomieszczenia i sprzęt – jak zapewnić bezpieczeństwo?

Aby zminimalizować ryzyko kontaktu z cytostatykami, pomieszczenia i wyposażenie muszą spełniać konkretne wymogi:

1. Loże laminarne i zamknięte systemy (CSTD)

Leki cytotoksyczne należy przygotowywać wyłącznie w lożach laminarnych, najlepiej z wykorzystaniem zamkniętych systemów transferowych, które ograniczają ryzyko uwolnienia cząsteczek leku.

2. Wydzielone strefy pracy

Pomieszczenia do przygotowywania cytostatyków muszą być wyraźnie oznaczone i dostępne jedynie dla przeszkolonego personelu.

3. Wentylacja i systemy dekontaminacji

Pomieszczenia powinny mieć niezależną wentylację oraz system do awaryjnego usuwania rozlanych substancji.

Środki ochrony indywidualnej (ŚOI)

Bez względu na poziom zabezpieczenia pomieszczeń, pracownicy muszą stosować odpowiednie środki ochrony indywidualnej:

Obowiązkowe ŚOI przy pracy z cytostatykami:

• podwójne rękawice nitrylowe, odporne chemicznie,

• fartuchy jednorazowe nieprzemakalne,

• maski z filtrem P3 lub półmaski pełnotwarzowe,

• okulary ochronne lub przyłbice,

• czepki i ochraniacze na obuwie.

Wszystkie zużyte ŚOI traktuje się jako odpady niebezpieczne.

Szkolenia i profilaktyka medyczna – fundamenty ochrony personelu

1. Szkolenia BHP z zakresu pracy z cytostatykami

Każdy pracownik przed dopuszczeniem do pracy z cytostatykami musi przejść specjalistyczne szkolenie z zakresu:

• identyfikacji zagrożeń,

• postępowania z rozlanymi lekami,

• stosowania ŚOI,

• procedur dekontaminacji.

2. Badania lekarskie i przeciwwskazania

Przed rozpoczęciem pracy oraz cyklicznie, pracownicy muszą przechodzić badania profilaktyczne. Lekarz medycyny pracy ocenia zdolność do pracy z substancjami cytotoksycznymi, zwracając szczególną uwagę na:

• stan układu odpornościowego i oddechowego,

• choroby skóry,

• ewentualną ciążę.

Dobre praktyki w codziennej pracy z cytostatykami

Ochrona personelu przed cytostatykami to również przestrzeganie kilku kluczowych zasad:

✅ nie spożywaj posiłków ani nie pij w strefie pracy,

✅ nie używaj telefonu i nie pal papierosów w miejscach przygotowywania leków,

✅ regularnie myj ręce i zmieniaj odzież ochronną,

✅ nie dotykaj twarzy podczas pracy z lekami,

✅ natychmiast zgłaszaj każde rozlanie lub przypadkowe zakłucie.

Podsumowanie - cytostatyki

Ochrona personelu przed cytostatykami to złożony proces, który wymaga współdziałania pracodawcy, pracowników i personelu medycznego. Odpowiednia organizacja pracy, wysokiej jakości sprzęt, środki ochrony indywidualnej oraz edukacja to filary bezpiecznego środowiska pracy w szpitalach, aptekach i oddziałach onkologicznych.

👉 Więcej o bezpiecznej i zdrowej pracy znajdziesz na naszym blogu, a jeżeli potrzebujesz indywidualnego rozwiązania, skontaktuj się z nami!